Izvor fotografije: Shutterstock.com
Moćni uragan Beryl bio je prvi uragan atlantske sezone 2024. godine i najranija oluja u istoriji koja je dostigla najjaču moguću kategoriju 5, prije nego što je oslabila na kategoriju 4 dok se kretala prema Jamajci.
Rekordne temperature mora koje omogućavaju tropskim olujama da se brže pojačaju, podstaknute ljudskim uticajem na klimatske promjene i cikličnim vremenskim obrascima, doprinose onome što naučnici kažu da će biti vrlo opasna sezona uragana.
Kategorija 5 je najjači uragan na Saffir-Simpsonovoj skali, donoseći vjetrove od 157 mph (252 km/h) ili više, sposobne da prouzrokuju katastrofalne štete, uključujući uništenje kuća i infrastrukture.
Od 1960. godine, samo 30 atlantskih uragana dostiglo je kategoriju 5, s tim da je 2005. godina – kada je smrtonosni uragan Katrina razorio New Orleans – postavila rekord za najviše zabilježenih uragana u jednoj sezoni, njih četiri.
Uragan Beryl je najraniji uragan kategorije 5 zabilježen u Atlantiku, prema podacima Svjetske meteorološke organizacije Ujedinjenih nacija.
Anne-Claire Fontaine, naučni službenik agencije, rekla je da je razlog zašto se Beryl razvio tako rano u sezoni taj što MDR (glavna razvojna regija) bilježi najviše temperature ikada.
Naučnici kažu da bi niz rekordnih temperatura u sjevernom Atlantiku od početka prošle godine bio izuzetno malo vjerovatan bez klimatskih promjena uzrokovanih emisijama fosilnih goriva od strane čovjeka.
Više temperature vode omogućavaju olujama da se brže intenziviraju, a temperature okeana od najmanje 26,5°C (79,7°F) su potrebne da bi se održao tropski ciklon. Prema NOAA, temperature priobalnih voda sjevernog Kariba su oko 29,4°C (85°F).
Prognozira se da će Beryl u srijedu preći preko karipskog ostrva Jamajke, gdje bi mogla donijeti do 30 cm kiše, zahvatajući Dominikansku Republiku i Haiti duž južne obale ostrva Hispaniola.
Premijer Jamajke Andrew Holness pozvao je stanovnike da ojačaju svoje krovove i prozore te da se opreme svijećama i baterijama, pitkom vodom i konzervisanom hranom. Na Haitiju su posebno ranjivi brojni ljudi raseljeni zbog sukoba bandi.
Kajmanska ostrva, sjeverozapadno od Jamajke, takođe su na trenutnoj putanji Beryla, kao i Belize i meksičko poluostrvo Yucatan te obala Meksičkog zaliva. Uragani obično slabe dok prelaze preko kopna.
Beryl je najjača oluja koja je pogodila jugoistočne Karibe u posljednjih 20 godina, kada je Ivan 2004. godine pogodio Grenadu kao uragan kategorije 3, oštetivši većinu zgrada, napravio haos na Jamajci kao kategorija 4 i ojačao do kategorije 5 iznad zapadne Kube.
Ivan je oslabio prije nego što je pogodio Sjedinjene Države, ali je izazvao preko sto tornada. Ubijeno je oko 90 ljudi i prouzrokovano više od 20 milijardi dolara štete.
Dok, se Karibi pripremaju da izdrže visoko destruktivnu sezonu uragana, regionalni lideri su tražili bolje finansijske opcije kako bi vlade mogle više ulagati u zaštitu svojih populacija od sve gorih klimatskih promjena.
Visoko zadužene karipske države koje zavise od turizma dugo su pozivale bogate nacije i najveće svjetske zagađivače da učine više kako bi ispunili svoja obećanja o smanjenju emisija, pružili sredstva za prilagođavanje klimatskim promjenama i razmotrili otpis dugova.
Međutim, Reuters-ova istraga je otkrila da su milijarde dolara sredstava poslatih za pomoć zemljama u razvoju u borbi protiv klimatskih promjena vraćene bogatim nacijama.
Sezone uragana su godišnji periodi tokom kojih je najvjerojatnije formiranje tropskih oluja, podstaknuto jakim okeanskim vjetrovima, toplim morima i vlagom. U Atlantskom okeanu to obično traje od juna do novembra, sa vrhuncem krajem ljeta.
Atlantik je takođe dom tzv. Aleje uragana, ili Glavne razvojne regije (MDR), koja obuhvata tople vode od zapadne Afrike do većeg dijela Kariba, Centralne Amerike, Meksika i južnih Sjedinjenih Država.
U prosjeku, sezona uragana proizvede 14 imenovanih oluja (vjetrovi od najmanje 63 km/h), od kojih sedam postaju uragani (vjetrovi preko 119 km/h) i tri postaju “veliki” uragani sa brzinom vjetra preko 178 km/h. Međutim, kako temperature mora obaraju nove rekorde, Američka nacionalna uprava za okeane i atmosferu (NOAA) upozorila je na “izvanrednu” atlantsku sezonu 2024. godine i predvidjela 17 do 25 imenovanih tropskih oluja, osam do 13 uragana i između četiri i sedam velikih uragana.
Izvor:
