Izvor fotografije: Sandris Veveris / Shutterstock.com
EMSA utvrdila da se falsifikuju seritifikati i neadekvatno se primjenjuju određena pravila iz međunarodne STCW konvencije.
Neki od činovnika Ministarstva pomorstva godinama su u direktnom sukobu interesa, jer su istovremeno predstavnici države koja bi trebalo da kontroliše rad centara za obuku pomoraca i predavači u tim centrima gdje za nadoknadu obučavaju kandidate…
Brojni nedostaci koje je u svom pregledu nekoliko segmenata crnogorskog sistema obrazovanja i obuke pomoraca, odnosno rada državne pomorske administracije konstatovala najnovija inspekcija Evropske agencije za pomorsku sigurnost (EMSA), pokazali su da nadležni iz resornog ministarstva koje je u proteklih nekoliko godina više puta mijenjalo ime i organizaciju nisu uspjeli ili nisu znali da otklone brojne probleme koji duže vrijeme muče ovaj sistem.
Zbog toga što se u radu nekih obrazovnih institucija, odnosno centara za obuku pomoraca u Crnoj Gori “potpuno ili djelimično ne sprovode ili neadekvatno primjenjuju određena pravila iz međunarodne STCW konvencije”, te da je sistem kontrole rada tih institucija, odnosno, postupanja organa državne pomorske aministracije manjkav i nedovoljno efikasan, pomorci koji plove sa crnogorskim papirima mogli bi imati velikih problema.
Sve što je konstatovano u najnovijem izvještaju EMSA dešava se već godinama unazad, a krajni rezulat je izuzetno veliki rizik da crnogorski pomorci u čije brevete (sertifikate o stručnoj osposobljenosti iz raznih oblasti u pomorstvu koje im izdaje naša pomorska uprava) međunarodna zajednica gleda sa u najmanju ruku podozrenjem, mogu zbog toga da se nađu na tzv. crnoj listi Međunarodne pomorske organizacije IMO. To bi bilo pogubno za oko 6.500 naših pomoraca te još oko 2.000 stranih državljana koji plove sa crnogorskim papirima, jer bi u toj sutuaciji oni vrlo teško dolazili do posla. Na taj način bila bi direktno ugrožena egzistencija više destina hiljada ljudi u Crnoj Gori – članova porodica pomoraca, a država bi ostala bez najmanje oko 300 miliona eura direktnog prihoda iz inostranstva koje naši pomorci svake godine zarade na svjetskim morima i unesu u domaću ekonomiju.
Iz Ministarstva pomorstva, na čijem je čelu Filip Radulović (PES), do sada širu javnost nisu upoznali sa detaljima izvještaja EMSA, koji su njeni inspektori Monika Malinska i Janis Dobris obnovili u periodu od 24. maja do 2. juna 2023. Predmet njihovog nadzora bio je sistem pomorskog obrazovanja, obuke i sertifikacije Crne Gore, odnosno njegova usklađenost sa pravilima Međunarodne konvencije o standardima za obuku, sertifikaciju i držanje straže za pomorce (STCW) – jedne od tri glavne međunarodne konvencije na kojima počiva čitavo pomorstvo.
Zemlje čiji su sertifikati (breveti) već priznati na nivou Evropske unije moraju redovno prolaziti kroz proces reevaluacije i to najmanje u roku od deset godina od posljednje evaluacije. Ovaj inspekcijski nadzor je obavljen u cilju omogućavanja Evropskoj komisiji da izvrši ponovnu procjenu crnogorskog sistema, uključujući posjete EMSA inspektora tadašnjem Ministarstvu kapitalnih investicija (MKI), Lučkoj kapetaniji Bar, Univerzitetu Adriatik – Fakultetu za pomorstvo i turizam Bar (FPT Bar) i Centru za obuku pomoraca BMV Shipping Services (BMV SSB) u Baru.
Ministar Radulović je proteklih dana načelno razgovarao na sastancima sa predstavnicima Unije pomoraca Crne Gore, odnosno Udruženja kapetana iz Kotora i uvjeravao ih da će država sve ubrzo dovesti u red.
Inspektori EMSA su konstatovali brojne nedostake, posebno u radu nekih obrazovnih institucija i centara za obuku pomoraca gdje se “potpuno ili djelimično ne sprovode ili neadekvatno implementiraju određena pravila iz međunatrodne STCW konvencije”, odnosno načina na koji postupaju neke, od države ovlašćene organizacije za kontrolu rada tih centara. Takođe, značajne primjedbe su izrekli i na način rada državnih ispitnih komisija u lučkim kapetanijama u Kotoru i Baru, odnosno način vođenja i pouzdanost službenih evidencija o kandidatima koji se prijavljuju i polažu ispite za sticanje zvanja i ovlašćenja u pomorstvu pred tim komisijama, nakon završene obuke u centrima za obuku pomoraca. Evropskim inspektorima nije promakla ni činjenica da su neki od činovnika Ministarstva pomorstva već godinama u direktnom višestrukom sukobu interesa, jer su istovremeno predstavnici državne administracije koja bi trebalo da kontroliše rad centara za obuku pomoraca i predavači u tim centrima gdje za nadoknadu obučavaju kandidate, koje kasnije opet u svojstvu predstavnika državne administracije u ispitnim komisijama pred Lučkim kapetanijama isti ti ljudi ispituju i dodjeljuju im brevete.
“Inspektori EMSA su pregledom odredbi crnogorskih nacionalnih zakonodavstva utvrdili tri nedostatka koja se odnose na kvalifikacije i obuku ocjenjivača, instruktora i supervizora, kao i obuke na brodu. Osim toga, nacionalne odredbe za sertifikaciju oficira plovidbene straže u mašinskom odjeljenju (OEW) i oficira zaduženog za elektrotehniku (ETO) ne zahtijevaju završetak “kombinovane obuke o vještinama u radionici i odobrenu pomorsku službu”, za koju je potrebna samo odobrena pomorska služba. Pored toga, programi za OEW i ETO koje su dostavile posjećene crnogorske obrazovne institucije (MET institucije) nisu uključivali obuku o praktičnim vještinama. Štaviše, MET institucije takođe nisu imale prostorne kapacitete i opremu neophodnu za pružanje takve obuke, koja se zahtijeva STCW konvencijom”, piše, između ostalog, u rezimeu izvještaja.
Ističe se da je Crna Gora kreirala sistem za odobravanje programa obrazovanja i obuke “na osnovu sporazuma sa renomiranim organizacijama (RO), čime im je povjerila poslove revizije i sertifikacije programa MET institucija u skladu sa STCW konvencijom.”
“Međutim, Ministarstvo kapitalnih investicija nije izvršilo nikakve aktivnosti praćenja kako bi osiguralo da RO izvršavaju ove zadatke u skladu sa sporazumima, dok je EMSA inspekcijski nadzor u MET institucijama utvrdila postojanje podataka koji ukazuju na nedostatke programa i nedostatak opreme i prostornih kapaciteta za obuku, koji su neophodni da bi se osiguralo ispunjenje svih standarda propisanih STCW konvencijom”, piše u rezimeu izvještaja.
U izvještaju je naveden ukupno 21 konstatovani nedostatak i jedno zapažanje. Inspektori su utvrdili nesaglasnosti sa STCW konvencijom u crnogorskim propisima koji tretiraju obuke i ocjenjivanje kandidata na simulatorima, odnosno tehnikama izvođenja nastave, odnosno praktičnog iskustva predavača i ispitivača u procjeni kandidata koji bi trebalo da koriste simulatore u obuci, te propisa koji bi definisali model “Dnevnika za osposobljavanje na brodu” koji su dužni voditi mladi pomorski pripravnici – kadeti palube i asistenti stroja. Konstatovano je da kandidati za oficire stroja, odnosno elektronike ne prolaze “kombinovanu obuku za sticanje vještina u radionici i odobrenu pomorsku službu” i da je to većinom rezultat činjenice da ustanove koje ih obučavaju nemaju adekvatne kapacitete za sprovođenje te vrste obuka. Zbog nedostatka opreme i objekata neophodnih za pružanje praktične obuke po nalazu inspektora EMSA, problematične su i obuke u vezi tehnika ličnog preživljavanja, osnovna obuka za upravljanje teretom na tankerima za prevoz nafte i hemijskih proizvoda i osnovne obuke za upravljanje teretom na tankerima za prevoz tečnog gasa koje pruža FPT Bar, kao i “obuka u vezi sa tehnikama ličnog preživljavanja, rukovanja plovilima za preživljavanje i čamcima za spašavanje mimo brzih čamaca za spasavanje, obuka rukovanja brzim čamcima za spašavanje i prevenciji požara i gašenju požara i naprednom gašenju požara, osnovne obuke za rad na tankerima za prevoz nafte i hemikalija i osnovne obuka za rad na tankerima za prevoz gasa koju nudi BMV SSB”. Manjkavosti ima i protivpožarni poligon koji koristi FPT Bar, kao i pritivpožarni poligon MUP-a u Podgorici kojeg za ove obuke koristi trening centar BMV iz Bara.
Utvrđeno je da Crna Gora ne poštuje obavezu da svakih najkasnije pet godina izvještava IMO o nalazima nezavisnih evaluacija primjene sistema kvaliteta u njenim organima za obrazovanje i obuku pomoraca, odnosno pomorskoj administraciji, te da je posljednji takav izvješaj dostavila davnog 2. novembra 2005. Naglašava se da Ministarstvo kapitalnih investicija godinama “nije sprovelo nikakav nadzor nad poslovima revizije i sertifikacije koje su u njegovo ime obavljale institucije za obrazovanje i obuku pomoraca”. Takve revizije koje treba da utvrde da li je ono što rade ove ustanove i centri usklađeno sa IMO modelima kurseva, u ime MKI trebale su da vrše takozvane priznate organizacije (većinom strana klasifikaciona društva poput Bureau Veritasa, Croatian Register of Shipping ili RINA), a sa kojima MKI ima potpisane sporazume.
Evropski inspektori konstatovali su i da “činjenice utvrđene u institucijama za obrazovanje i obuku pomoraca, a posebno one koje se odnose na sadržaj programa i ustanova koje služe za pružanje obrazovanja i obuke, pokazali su da sistem odobravanja uspostavljen u Crnoj Gori nije u potpunosti obezbijedio da svi potrebni STCW standardi budu ispunjeni.”
U izvještaju je takođe konstatovano da Lučka kapetanija Bar nije uspostavila nikakve procese i procedure za rješavanje prijavljenih slučajeva nestručnosti i slučajeva prevare ili nezakonitih radnji u vezi sa pomorskim sertifikatima.
Izvor: Vijesti.me
