Izvor fotografije: Shutterstock.com
Naučnici strahuju da je produženo stanje zagrijanosti okeana sada postalo nova normalnost.
Tokom 2023. godine planeta je zabilježila nezapamćeni porast pojave pomorskih toplotnih talasa širom svjetskih okeana. Ovi ekstremni toplotni talasi postavili su nove rekorde po intenzitetu, geografskom obimu i trajanju, pri čemu su mnogi trajali duže od godinu dana i pogodili čak 96 odsto površine okeana.
Na osnovu novih istraživanja, naučnici sada upozoravaju da bi ovi dugotrajni porasti temperature mogli predstavljati tačku preokreta za okeane, sa ozbiljnim posljedicama za čitavu planetu.
Toplotni talasi tokom 2023. godine doveli su do rekordno visokih temperatura površine mora u sjevernom Atlantiku i jugozapadnom Pacifiku. Klimatolog Aleks Sen Gupta sa Univerziteta New South Wales ističe da se zna da su pomorski toplotni talasi postajali sve češći i intenzivniji usljed globalnog zagrijavanja, a dodatno su pojačani pojavom El Ninja 2023. godine, koji je omogućio većem toplotnom sadržaju da dospije u okeane.
Ipak, prema njegovim riječima, ovi faktori sami po sebi ne mogu objasniti ogroman skok temperature zabilježen te godine.
Tim naučnika iz Kine, SAD-a i Tajlanda odlučio je da istraži uzroke ovog ekstremnog zagrejavanja i njegove posljedice. Rezultati su pokazali da je smanjena oblačnost, koja dozvoljava više sunčevog zračenja da dopre do površine okeana, bila ključni faktor, zajedno sa slabijim vjetrovima koji umanjuju hlađenje isparavanjem, te promjenama u okeanskim strujama.
Iako istraživanje ne daje konačan odgovor na pitanje zašto su se svi ovi faktori poklopili baš u tom trenutku, autori naglašavaju važnost daljeg izučavanja mehanizama zagrejavanja okeana.
Studija izražava zabrinutost naučne zajednice da su okeani možda već prešli u novo, toplije stanje koje bi moglo postati trajno. Autor Zhenzhong Zeng sa Južnog univerziteta za nauku i tehnologiju u Kini navodi da podaci ukazuju na eksponencijalno akumuliranje toplote u okeanima, što bi predstavljalo odstupanje od dosadašnjih klimatskih modela.
Zagrijavanje okeana ima razorne posledice za morske ekosisteme i život na kopnu
Studija dodatno upozorava da bi prelazak okeana u trajno toplije stanje mogao imati katastrofalne posledice za život na Zemlji, budući da okeani igraju ključnu ulogu u regulaciji globalne temperature skladištenjem i postepenim otpuštanjem toplote.
Zbog sporije reakcije u odnosu na atmosferu, efekti toplotnih talasa u okeanima mogu biti odloženi, ali izrazito snažni. To uključuje otežano prognoziranje kratkoročnih vremenskih ekstrema kao što su uragani, ali i dugoročnih klimatskih promjena.
Dugotrajno povećanje temperature vode takođe bi uništilo čitave morske ekosisteme, izazivajući masovna uginuća ili migracije brojnih vrsta. Ugroženi su i koralni grebeni, čiji nestanak dodatno umanjuje sposobnost okeana da apsorbuju ugljen-dioksid, čime se ubrzava globalno zagrejavanje.
Na kopnu bi to značilo dodatno ubrzano zagrejavanje, jer vrući morski vazduh preko morskih struja prodire dublje u unutrašnjost. To bi vodilo ka sve intenzivnijim i učestalijim sušama, toplotnim talasima, požarima i olujama.
Već je zabeležen primjer takvog uticaja u slučaju oluje Danijel 2023. godine, koja je odnijela gotovo 6.000 života. Naknadne analize su pokazale da je ta oluja bila 50 puta vjerovatnija i 50 odsto jača zbog visokih temperatura mora u Sredozemlju.
Rezultati istraživanja dodatno zabrinjavaju u kontekstu talasa iz 2024. i 2025. godine, koji su zagrijali okeane širom planete.
Ove godine, temperatura površine mora u Sredozemnom moru dostigla je najviši nivo ikada zabeležen za mjesec jun. Dana 29. juna, površinska temperatura iznosila je 26,01 stepen, prema podacima sistema Kopernikus, koje je analizirala meteorološka služba Météo-France. U prosjeku, temperature su bile 3 do 4 stepena iznad normale.
Zbog toga su stručnjaci za morsku biologiju ponovo upozorili na ozbiljne posledice po biodiverzitet, ribarstvo, akvakulturu i vremenske obrasce u južnoj Evropi i sjevernoj Africi.
U maju je pomorski toplotni talas pogodio i Ujedinjeno Kraljevstvo, gdje su ovakvi fenomeni još uvijek relativno novi. Temperatura mora u dijelovima Sjevernog mora, Engleskog kanala i irske obale bila je viša i do 4 stepena u odnosu na prosjek.
Naučnici smatraju da je izuzetno toplo i suvo proljeće, uz slabe vjetrove, omogućilo da se toplotni sloj zadrži na površini mora. Upozorili su da ovakvi porasti temperature mogu poremetiti morske ekosisteme, uticati na cikluse razmnožavanja, izazvati cvjetanje toksičnih algi ili privući meduze koje uspijevaju u toplijim vodama.
Potencijalna temeljna promjena u dinamici okeana, koja se ne uklapa u aktuelne klimatske modele, izaziva zabrinutost. Neki istraživači smatraju da su upozorenja preuranjena.
Ne znamo šta će se desiti naredne godine. Možda će se temperature vratiti u okvire koji se mogu smatrati normalnijim, izjavio je klimatolog Nil Holbruk sa Univerziteta Tasmanije za časopis New Scientist, ističući da trenutna istraživanja pokrivaju samo nekoliko posljednjih godina.
Ipak, naučna zajednica podržava poziv da se nastavi sa izučavanjem uzroka zagrijavanja okeana. Dok moramo hitno smanjiti emisiju gasova sa efektom staklene bašte, jednako je važno da nastavimo sa mjerenjem, nadgledanjem i modelovanjem toga kako će izgledati budućnost naše planete, ističe Jaci Brown iz australijskog CSIRO instituta.
Ukoliko to ne učinimo, nećemo moći da se pripremimo i ulazimo u nepoznato sa ozbiljnim posljedicama po našu buduću ishranu, zdravlje i bezbjednost.
Izvor: euronews.com
