Izvor fotografije: Shutterstock.com
Rijetke su naučne institucije koje imaju kontinuitet i istraživački potencijal kao što ga ima Institut za biologiju mora iz Kotora. Ova, za Crnu Goru i Boku izuzetno važna karika u lancu evropskih i svjetskih instituta srodnog karaktera, u dobroj mjeri je i primjer kako se ozbiljnim i predanim radom otvaraju vrata evropskih institucija i njenih donatorskih mehanizama i, konačno, kako se na ovaj način pokazuje da proces integracije Crne Gore u EU, daje rezultata.
Davne 1961. godine, osnovan je Institut za Biologiju mora u Kotoru, a do današnjih dana je nekoliko puta mijenjao svoju organizacionu strukturu, bio je pod različitim državnim upravama, da bi konačno postao organizaciona jedinica Univerziteta Crne Gore i jedina naučno-istraživačka ustanova u zemlji koja se bavi zaštitom i izučavanjem Jadranskog mora.
U aktu o osnivanju tadašnjeg Zavoda za biologiju mora, koji je te 1961. godine usvojila Narodna Skupština Crne Gore, pisalo je da je jedan od osnovnih ciljeva osnivanja Zavoda zaštita i proučavanje Jadranskog mora, sa posebnim akcentom na područje južnog Jadrana.
Osnivači Instituta za biologiju mora i prvi naučni radnici bili su eminentni stručnjaci iz tadašnje naučne zajednice, dr Vladimir Lepetić, dr Radosav Anđus, dr Zvonko Damjanović, akademik Ljubiša Rakić, prof. dr Vladimir Glišin. Oni su sprovodili prva istraživanja na morskim organizmima u Crnoj Gori i velikim zalaganjem i naučnim radom doprinijeli daljem razvoju ove institucije. Prvi direktor je bio akademik dr Vladimir Lepetić.
Međunarodna saradnja i prepoznatljivost Instituta, tokom njegove prošlosti, postignuta je na nekoliko nivoa. Multidisciplinarna istraživanja morskog ekosistema donijele su na desetine vrhunskih naučno istraživačkih radova, često kao proizvod bileteralnih i stručnih projekata.
Najveći broj međunarodnih projekata se finansira iz predpristupnih sredstava Evropske unije kroz različite programe i to: FP7, IPA Adriatic CBC Programme, Intereg MED.
Institu je imao u prošlosti i vrlo uspješnu dugogodišnju saradnju sa Organizacijom za hranu i poljoprivredu Ujedinjenih nacija (UN FAO) sa sjedištem u Rimu, koja se kroz projekat Adriamed sprovodi na polju održivog ribarstva na području Jadranskog mora.
U okolnostima novog uzleta naučnih ustanova u Crnoj Gori, rekonstruisan je i veliki dio Instituta za biologiju mora. Takođe kroz IPA programe i pomoći sektoru ribarstva u Crnoj Gori, rekonstruisana je kompletna krovna konstrukcija, prvi sprat i kompletno su opremljene laboratorije. Kroz isti grant nabavljeno je novo istraživačko plovilo u dužini od 12 metara- NEMIRNA II, kao osnovno sredstvo rada u Institutu. Javno Preduzeće za upravljanje morskim dobrom je uložilo značajna sredstva u rekonstrukciju obale Instituta.
Institut za biologiju mora je i dio prvog Centra izvrsnosti u Crnoj Gori, projekta koji se finansira od strane Ministarstva nauke Crne Gore kroz program Svjetske banke za Visoko obrazovanje i istraživanje za inovacije i konkurentnost-HERIC. Kroz ovaj grant, nabavljena je vrijedna naučno-istraživačka oprema koja je dugoročno oslonac svim budućim multidisciplinarnim sektorima istraživanja u Institutu.
Razvoj turizma, pomorskog saobraćaja, ribarstva i svih drugih sektora, već duže vremena imaju negativne posledice po morski ekosistem Jadranskog mora. Pod pritiskom klimatskih promjena, nekontrolisanog ispuštanja balastnih voda, odlaganjem otpada u more, detektovano je prisustvo većeg broja invazivnih vrsta riba, rakova, školjki i drugih organizama. Zbog svega ovoga zaštita i održivo koriščenje morskog ekosistema postaje sve kompleksnije i zahtijeva sve veće materijalne i ljudske resurse.
U godinama koje slijede Institut za biologiju mora sprema se da odgovori na sve buduće izazove, da nastavi širenje međunarodne saradnje i prepoznatljivost kako Instituta i da svojim stručnim znanjem doprinese održivom korišćenju Jadranskog mora za dobro budućih generacija.
Pred kraj maja mjeseca (29.05), ove 2023. godine, otvorena je i nova laboratorija za marikulturu u Institutu za biologiju mora. Izgradnja laboratorije i njeno kompletno opremanje finansirani su iz pretpristupnih fondova Evropske Unije u okviru velikog tematskog infrastrukturnog projekta pod nazivom “Održivi i inovativni lanac vrijednosti Agro hrane i ribarstva za prekogranično tržište malih i srednjih preduzeća “- Food4Health.
Ukupan budžet koji je bio na raspolaganju Institutu za biologiju mora iznosio je oko 640.000 EUR, od čega je skoro 500.000 EUR utrošeno na izgradnju i opremanje laboratorije i formiranje dva demonstrativna centra za marikulturu na moru.
U okviru projekta izgrađena je multi-funkcionalna laboratorija čiji će rad doprinijeti razvoju sektora marikulture u Crnoj Gori, odnosno osnaživanju malih i srednjih preduzeća iz sektora ribarstva i marikulture.
Institut za biologiju mora iz Kotora, i ovim činom je stao u red onih institucija koje daju „vjetar u jedra“ razvoju nauke u Crnoj Gori i regionu, ali i evropskim integracijama Crne Gore.
pomorstvo.info
