Izvor fotografije: ernestos vitouladitis / Shutterstock.com
Istočni Mediteran tiho preuzima kontrolu nad superjahting ekonomijom regiona. Grčka i Turska shvatile su da konkurentnost ne zavisi samo od obale ili klime, već prije svega od jasnoće propisa. Tokom protekle decenije, Grčka je pojednostavila izdavanje čarter dozvola, racionalizovala administrativne procedure i produžila koncesione periode za marine. Turska je takođe uvela jasniji sistem regulacije i licenciranja čarter i marina operacija, dok zapadni Mediteran i dalje vodi rasprave o pravilima i njihovom tumačenju.
Prema analizi operativnog tima predstavljenoj tokom foruma The Balearic Superyacht Forum 2025, došlo je do postepenog preusmjeravanja prometa jahti ka istoku. Presudan faktor više nije ljepota obale ni infrastruktura, već jednostavnost i bezbjednost poslovanja. Regulativa je postala glavni element koji određuje gdje će flote biti bazirane i kuda će se usmjeravati investicije.
Ukoliko ne ostaju u Mediteranu, mnoge superjahte sve češće plove ka udaljenijim destinacijama. Francuska Polinezija sada godišnje prima više od 200 jahti, dok Tajland i Australija beleže stabilan rast čarter tržišta. Te zemlje nude jasnije poreske propise, jednostavnije procedure licenciranja i digitalno upravljanje prijavama, što vlasnicima i operaterima pruža predvidivost koja im u Evropi često nedostaje.
Zbog toga su predstavnici industrije upozorili da Evropa rizikuje da izgubi svoj vodeći položaj u pomorskoj ekonomiji ako ne sprovede usklađene reforme. Poruka je bila jasna: struktura, jasnoća i jedinstvo moraju zamijeniti sadašnji pravni mozaik.
Među predlozima koji su razmatrani izdvojeni su:
- formiranje Mediteranske federacije superjahti koja bi zastupala sektor na nivou EU,
- osnivanje centralizovanog centra znanja za pitanja PDV-a, čartera i carinskih propisa,
- uvođenje „čarter pasoša“ radi olakšanog kretanja između zemalja,
- zajednički programi obuke i podizanja svijesti za regulatore i profesionalce u industriji.
Kako je jedan učesnik rekao, ovo nije poziv na deregulaciju, već na dosljednost. Bez zajedničkog okvira, Evropa rizikuje da razbije industriju koja obezbjeđuje egzistenciju hiljadama ljudi duž obale.
Prema podacima Frédérica Dormeuila iz SOS Yachtinga, u Evropi postoji više od 700 različitih PDV struktura, od kojih se neke preklapaju, a druge međusobno isključuju. Rezultat su nesigurnost i gubitak povjerenja. Na forumu je istaknuto da vlasnici van EU često izbjegavaju Španiju i Italiju, dok operateri preusmjeravaju svoje flote u zemlje sa jasnijim pravilima.
U ekonomskom smislu, ulozi su ogromni. Samo u Italiji, nautički sektor doprinosi sa oko 27 milijardi eura i obezbjeđuje više od 100.000 radnih mjesta. Ipak, kako primjećuje Patricia Bullock iz Network Marine Consultants, mnogi donosioci odluka i dalje posmatraju jahting kao luksuz, a ne kao industriju.
Fragmentacija je duboko ukorijenjena. Svaki segment, uključujući brodogradilišta, brokere, agente, ima sopstvena udruženja, ali između njih nema dovoljno koordinacije. Theo Hooning iz SYBAss-a upozorava da bez zajedničke mediteranske federacije koja bi imala autoritet u Briselu, sektor ostaje politički slab.
Ipak, pomaci su vidljivi. Alex Chumillas, kopredsjedavajući Superyacht and Business Aviation Think Tanka, vodi inicijativu za osnivanje stalnog mehanizma zastupanja koji bi predstavljao obije industrije pred evropskim institucijama. Cilj je da se odluke o čarteru, oporezivanju i ekološkoj regulativi donose uz učešće struke, a ne isključivo političkom voljom.
Ako Mediteran želi da zadrži status globalnog referentnog tržišta za jahting, mora učiniti dvije stvari: pojednostaviti pravila i jasno komunicirati svoju vrijednost. Jahting nije samo luksuz, već izvor zaposlenja, stručne obuke i inovacija duž evropskih obala. Bez jedinstva i zajedničkog glasa, njegova dugogodišnja dominacija mogla bi polako da izblijedi.
Izvor: marineindustrynews.co.uk
