Dužnost novog dekana Pomorskog fakulteta u Kotoru od 27. septembra 2023. godine, preuzima Prof. dr Tatijana Dlabač (ex.Vučković). Nakon završene osnovne i srednje škole u Kotoru, diplomirala je, magistrirala i doktorirala na Elektrotehničkom fakultetu Univerziteta Crne Gore. Kao saradnik na Elektrotehničkom fakultetu, počela je da radi marta 1993. godine, a od decembra 1996. godine je neprekidno na Pomorskom fakultetu Kotor.
Tokom rada na Pomorskom fakultetu bila je na pozicijama rukovodioca studijskih programa, prodekana za nastavu, koordinatora obuka u Centru za obuke pomoraca i prodekana za razvoj i inovacije. Bila je član velikog broja komisija koje su od značaja za funkcionisanje i rad Fakulteta.
Takođe, bila je i član Upravnog odbora Univerziteta Crne Gore u periodu od 2016. do 2020. godine. Izabrana je za dekanicu Pomorskog fakulteta Kotor za mandatni period 2023-2026 i stupiće na dužnost 27. septembra 2023. godine.
Naučna oblast kojom se bavite, podrazumijeva između ostalog e-učenje, evaluacije praktične nastave u inženjerstvu, te obrazovanje i obuku pomoraca. Kakve su mogućnosti daljeg unapređenja obrazovanja na Pomorskom fakultetu u Kotoru?
Na Pomorskom fakultetu Kotor se realizuje nastavni proces po modelu 3+2+3. Agencija za kontrolu i obezbjeđenje kvaliteta visokog obrazovanja je u julu 2022. godine donijela Rješenje o usvajanju zahtjeva za eksternu evaluaciju – reakreditaciju programa na Univerzitetu Crne Gore, Pomorskom fakultetu Kotor: osnovne akademske studije – 180 ECTS (Nautika i pomorski saobraćaj, Brodomašinstvo, Pomorska elektrotehnika, Menadžment u pomorstvu i logistika), master akademske studije – 120 ECTS (Pomorske nauke i Menadžment u pomorstvu i logistika) i doktorske akademske studije – 180 ECTS (Pomorske nauke i Menadžment u pomorstvu i logistika).
Svaki studijski program sadrži jasne i konkretne ishode učenja koji su usaglašeni sa ciljevima Strategije. Posebno bih istakla da se prate savremeni tokovi u nastavi, unapređuju i inoviraju metode rada u skladu sa razvojem informaciono-komunikacionih tehnologija, kao i aktivnosti koje se kontinuirano sprovode na podizanju svijesti o kulturi akademskog integriteta.
Nastavni proces na Pomorskom fakultetu Kotor je veoma zahtjevan, jer je neophodno da studijski programi za edukaciju budućih oficira, kao i ECTS katalozi na Pomorskom fakultetu Kotor budu prilagođeni zahtjevima pomorskih konvencija, prvenstveno Međunarodne Konvencije o standardima obuke, izdavanja sertifikata i držanja straže za pomorce (eng. STCW – Standards of Training, Certification and Watchkeeping for Seafarers).
Akademski osnovni studijski programi koje upisuju i studiraju budući oficiri u oblastima: Nautika i pomorski saobraćaj, Brodomašinstvo i Pomorska elektrotehnika imaju sertifikat o usklađenosti nastavnih planova i programa sa odgovarajućim primjenljivim standardima STCW konvencije koji je izdat od strane Hrvatskog registra brodova. Unapređenje obrazovanja vidimo kroz poboljšanje saradnje sa predstavnicima pomorske privrede (agencijama za zapošljavanje pomoraca, pomorskim kompanijama, itd.) i resornim ministarstvima u cilju ispitivanja promjena na pomorskom tržištu i dobijanja povratnih informacija iz radnog okruženja o nastavnim oblastima koje bi se trebale uvesti, unaprijediti ili prilagoditi. Na osnovu rezultata ovakve analize i uz usku saradnju pomenutih subjekata, uspostavila bi se procedura za brzo i efikasno prilagođavanje nastavnih programa u cilju dobijanja što kvalitetnijeg i kompetentnijeg pomorca.
Unapređenje obrazovanja je značajno na svim nivoima studija pa je našim studentima od izuzetnog značaja mogućnost učešća i praćenja međunarodne naučne konferencije iz oblasti pomorstva Kotor International Maritime Conference (KIMC 2023) koja će biti u Kotoru po treći put organizovana krajem novembra ove godine.
Treba istaći da su projektne aktivnosti, poput onih na projektu „Zaštita i upravljanje morskom sredinom“ (akronim MEP&M), doprinijele unapređenju nastavnog procesa kroz nabavku vrijedne tehničke opreme koja omogućava sprovođenje kvalitetnog nastavnog procesa. Mogućnost unapređenja obrazovanja vidimo i kroz uvođenje izbornih predmeta koji će omogućiti praćenje i razvoj novih tehnologija, ali i razvoj „mekih“ vještina (aktivno slušanje, neverbalna komunikacija, javno izlaganje, pisana komunikacija, pregovaranje, itd.) koje su evidentno neophodne na svim nivoima studija, a posebno u budućem radnom okruženju.
U kom smjeru ide obrazovanje današnjih mladih kadrova u pomorskoj industriji, s obzirom na dramatičan tehnološki napredak pomorske industrije?
Na Fakultetu je tokom studijske 2022/23. godine započet proces akreditacije prvog zajedničkog interdisciplinarnog master studijskog programa na engleskom jeziku „Zaštita i upravljanje morskom sredinom“ koji je pokrenut kroz realizaciju Erasmus+ projekta CBHE „Development of Regional Joint Master Program in Maritime Environmental Protection and Management – MEP&M“. Treba istaći da su projektne aktivnosti, poput pomenutog MEP&M projekta, doprinijele unapređenju nastavnog procesa kroz nabavku vrijedne tehničke opreme koja omogućava sprovođenje kvalitetnog nastavnog procesa. U narednom periodu realizaciji ovog i sličnih programa biće data posebna podrška, jer je jedan od osnovnih pravaca razvoja institucije visokog obrazovanja upravo pokretanje i realizacija studijskih programa na engleskom jeziku koji prate zahtjeve i potrebe tržišta rada.
To je samo jedan dio velikog plana unapređenja obrazovanja na Pomorskom fakultetu u Kotoru, čiji cilj je da prati tehnološki napredak pomorske industrije.
Objavili ste oko 80 radova u domaćim i stranim stručnim časopisima. Koje sve oblasti su bile predmet vašeg interesovanja i izučavanja?
Moj naučno istraživački rad je realizovan u više pravaca. Jedan pravac je u domenu teorijske elektromagnetike za koju je vezana moja doktorska disertacija, a tiče se razmatranja skin efekta i efekta blizine na raspodjelu gustine struje u različitim sistemima provodnika. Drugi pravac je vezan za istraživanja iz oblasti pomorstva, brodsku elektrotehniku i elektroniku koja predstavlja moju izbornu oblast kao i istraživanja koja su vezana za značaj kontrole kvaliteta obrazovanja i obuke pomoraca.
Evaluacija praktične nastave koja je sastavni dio obrazovanja i obuke pomoraca je predmet kontinuiranog interesovanja i nezaobilazni dio diskusija sa kolegama sa Fakulteta ili sa neke od naših mnogobrojnih partnerskih institucija.
Kao buduća dekanica Pomorskog fakulteta u Kotoru, šta smatrate prioritetnim poslovima koje vas čekaju?
Pozicija dekana Pomorskog fakulteta Kotor je odgovorna funkcija i obavezuje da svi procesi od značaja nesmetano funkcionišu bez obzira na promjene koje slijede. Tim našeg Fakulteta je uradio jako puno u prethodnom periodu i sada će nastaviti dobro trasiranim putem prema Strategiji razvoja i Politici kvaliteta. Prioritetne oblasti za naš Fakultet su: Nastavni proces, Nauka i istraživanje, Međunarodna saradnja, veza sa okruženjem, ljudski resursi i odnosi sa studentima. Svaka prioritetna oblast treba da funkcioniše i bude razvijana bez nekih prevelikih izmjena u odnosu na prethodni period jer naš tim nastavlja zajednički da radi.
Kroz dugogodišnji rad na Pomorskom fakultetu bila sam na različitim pozicijama rukovodioca studijskih programa, prodekana za nastavu, koordinatora obuka u Centru za obuke pomoraca, a trenutno obavljam funkciju prodekana za razvoj i inovacije. Ono što mogu reći je da je za mene preuzimanje svake funkcije predstavljalo svojevrstan istraživački zadatak u kojem je neophodno bilo upoznati se sa svim zadacima, obavezama i propisima. Nemjerljivo je bilo iskustvo i pomoć kako kolega koji su prethodno bili na nekoj od pozicija koju sam preuzimala, tako i kolega iz administracije. Očekujem da ćemo upravo na ovakav način napraviti pripremu i za početak novog mandata koji će predstavljati samo nastavak dobre prakse koju ima naš Fakultet.
Novi mandat dekana počinje krajem septembra u sedmici kada počinje nova studijska godina i proslava Dana nauke i inovacija u organizaciji Fakulteta i Opštine Kotor (29-30. septembar) pa je prioritet da ove aktivnosti funkcionišu prema predviđenom planu, a onda i sve što je u prethodnom periodu planirano kao što je naša Treća međunarodna naučna konferencija iz oblasti pomorstva (3rd Kotor International Maritime Conference -KIMC 2023) koja će biti održana od 26. do 29. novembra 2023.
Vjerujem da će biti interesantno napraviti osvrt na ovo pitanje i dati odgovor sa distance od nekoliko mjeseci nakon preuzimanja funkcije jer povlačeći paralelu sa ranijim iskustvima preuzimanja funkcija koje su bile manje zahtjevne očekujem vrlo dinamičan i radan period sa značajnom listom prioriteta.
Do sada ste bili vanredni profesor Brodske elektronike i elektronike uopšte na Pomorskom fakultetu u Kotoru. Kakva su vaša iskustva sa budućim kadrovima u pomorskoj industriji? Može li se govoriti o novom kvalitetu s obzirom na sve rigoroznije kriterijume na globalnom tržištu rada?
Akademska zvanja su na period od 5 godina i nakon isteka ovog perioda vrši se vrednovanje naučnoistraživačkog, stručnog i pedagoškog rada nastavnog osoblja te na osnovu toga donosi se odluka o napredovanju. Ja sam u zvanju vanrednog profesora u oblasti Brodske elektrotehnike i elektronike od marta 2020. Najviše sarađujem sa studentima osnovnih akademskih studijskih programa Pomorska elektrotehnika i Brodomašinstvo, a potom sa studentima master i doktorskih studija Pomorske nauke. Rad sa studentima i praćenje njihovog napredovanja i sazrijevanja tokom studija i kasnije tokom razvoja karijere je privilegija ovog posla.
Duboko svjesna svih promjena i izazova sa kojima se nose mladi ljudi pristupam sa željom da im podignem svijest o značaju obrazovanja, međusobnog uvažavanja i istrajnosti na putu da postanu kompetentni i traženi na tržištu rada. Mogućnosti koje se pružaju našim studentima su velike i smatram da svaki od njih koji posvećeno radi i na pravi način sluša savjete nastavnika i saradnika brzo postaje tražen na tržištu rada.
Učestvovali ste u više međunarodnih projekata, u radnim timovima. Kako vidite dalji razvoj međunarodne saradnje ovako važne prosvjetne ustanove kakav je Pomorski fakultet u Kotoru?
Brojni projekti, učešće na međunarodim konferencijama i organizacija međunarodne konferencije u Kotoru su omogućili da naš Fakultet bude veoma tražen partner u međuinstitucionalnoj saradnji.
Na našem Fakultetu je u julu 2023. godine organizovana druga međunarodna interdisciplinarna šestodnevna ljetnja škola na engleskom jeziku pod nazivom „Održivi razvoj jahting i kruzing industrija“. Program obuke nastao je kao ishod Erasmus+ CBHE projekta „Jačanje internacionalizacije na univerzitetima u Crnoj Gori kroz efikasno strateško planiranje (IESP)“, a predstavlja prvi akreditovani cjeloživotni program obrazovanja. U narednom periodu biće data podrška realizaciji ove i sličnih aktivnosti.
Intezivan rad na projektima je doveo i do stvaranja Centra za istraživanja, inovacije i preduzetništvo. U okviru ovog Centra se nalazi više laboratorija, a posebnu pažnju je privukla Laboratorija za arheologiju pomorstva koja intezivno radi na ojačavanju i poboljšavanju resursa za sistematska istraživanja i interpretaciju pomorske i podvodne kulturne baštine u Crnoj Gori.
Šta u programu vašeg rada na poziciji buduće dekanice Pomorskog fakulteta, smatrate posebno važnim?
Program razvoja Pomorskog fakulteta Kotor za period 2023-2026. godine se temelji na Strategiji razvoja Fakulteta i Politici kvaliteta i predstavljen je kroz prioritetne oblasti: Nastavni proces, Nauka i istraživanje, Međunarodna saradnja, Pomorski fakultet i okruženje i Organizacija i resursi.
Kao posebno važnim smatram ono što čini srce svake institucije, a to su ljudski resursi. U slučaju našeg Fakulteta to su studenti i zaposleni koji treba da imaju izgrađenu svijest o značaju svakog pojedinca i cijelog tima u funkcionisanju svih procesa. Dobra komunikacija i dijalog uz međusobno uvažavanje će dovesti do rješavanja svih nedoumica i izazova koji se pojavljuju tokom rada. Na Pomorskom fakultetu Kotor smo prepoznati po dobroj energiji i entuzijazmu koji se jako lijepo prenosi među kolegama i studentima.
Smatrate li da je današnjem obrazovanju budućih pomoraca potrebno brže uključivanje u nove obrazovne standarde? I, kako spojiti dobru tradiciju sa novim iskustvima?
Obrazovanje pomoraca je veoma kompleksno. S jedne strane institucija koja se bavi obrazovanjem pomoraca treba da zadovolji sve što i bilo koja druga obrazovna institucija, odnosno u slučaju visokog obrazovanja standarde Agencija za kontrolu i obezbjeđenje kvaliteta visokog obrazovanja. Sa druge strane, ova institucija treba da radi u skladu sa odgovarajućim propisima koji su prilagođeni zahtjevima pomorskih konvencija, prvenstveno Međunarodne Konvencije o standardima obuke, izdavanja sertifikata i držanja straže za pomorce (eng. STCW – Standards of Training, Certification and Watchkeeping for Seafarers).
U Crnoj Gori obrazovanje pomoraca vrše:
-dvije visokoškolske ustanove (Pomorski fakultet Kotor, Univerziteta Crne Gore – državni fakultet i Pomorski fakultet, Bar Univerziteta Adriatik – privatni fakultet),
-dvije srednjoškolske ustanove (Srednja Pomorska škola u Kotoru i Srednja stručna škola u Baru) i
-organizatori obrazovanja odraslih (iz maja 2022. je podatak o postojanju dva organizatora obrazovanja odraslih kojim je licencu za rad dalo resorno ministarstvo koje se bavi prosvjetom), a u saznanju smo da je od tog perioda do danas još bar jedan organizator obrazovanja odraslih dobio licencu za rad.
Nemam saznanje da je dostupna lista organizatora obrazovanja odraslih koji se bave obrazovanjem pomoraca kako bi imali informaciju bar o adresi na kojoj se ista nalazi.
Ovdje ću otvoriti pitanje ustanova koje se bave obrazovanjem budućih pomoraca koji nakon odgovarajućeg plovidbenog staža imaju mogućnost da postanu oficiri elektrotehnike (ETO). Prema Pravilniku o vrstama zvanja i ovlašćenja, uslovima za sticanje zvanja i izdavanje ovlašćenja za članove posade broda (“Službenom listu CG”, br. 51/2015, 44/2016, 63/2018, 50/2020, 77/2021 i 22/2023), član 27 propisuje uslove za dobijanje ovlašćenja oficira za elektrotehniku (STCW Reg. III/6).
„Ovlašćenje za oficira za elektrotehniku (STCW Reg. III/6), izdaje se pomorcu koji ima:
Završen najmanje četvrti stepen stručne spreme elektro struke ili primijenjene ili akademske osnovne studije pomorske elektrotehnike ili primijenjene ili akademske osnovne studije elektrotehnike ili pomorski radio telegrafski odsjek ili odsjek za pomorske komunikacije i automatiku ili odsjeka za pomorsku elektrotehniku…“
Da li postoji popis ustanova elektrostruke kako iz zemlje tako i iz okruženja čije diplome se vrednuju u procesu dobijanja ovlašćenja za oficira za elektrotehniku? Da li postoji kontrola kvaliteta rada ovih ustanova?
Ovo je samo dio pitanja koji zavređuje detaljnu analizu kako bi se revidiralo nekadašnje „prelazno rješenje“ kada je u pitanju dobijanje ovog ovlašćenja.
U junu 2022. godine u Rektoratu Univerziteta Crne Gore je bio organizovan okrugli sto na temu obrazovanja pomoraca
Uspostavljanje mehanizama kontrole kvaliteta i komparativna analiza sa zemljama iz okruženja i šire kada je u pitanju proces obrazovanja pomoraca je istraživanje kojem ćemo se posvetiti u narednom periodu.
Razgovarao: Nikola Vlahović, pomorstvo.info
