Izvor fotografije: cdn.book-family.de
L eonardo da Vinči, tvorac čuvene Mona Lize, bio je italijanski slikar i vajar, pa se sa pravom postavlja pitanje zašto se njegovo najpoznatije djelo ne nalazi u njegovoj domovini, već u pariskom muzeju Luvr. Odgovor vodi do višegodišnjeg kulturnog spora između Italije i Francuske.
Slika se od 1797. godine nalazi u Francuskoj, što je i danas povod za rasprave o njenom porijeklu i pripadnosti. Tema je posebno oživjela 2019. godine, kada se obilježavalo 500 godina od smrti Leonarda da Vinčija.
Kako je Mona Liza završila u Francuskoj
Mona Liza je najpoznatije umjetničko djelo Luvra, muzeja koji čuva najveću i najznačajniju kolekciju umjetnosti na svijetu. Leonardo da Vinči naslikao ju je u Firenci između 1503. i 1506. godine, a slika je u Italiji ostala svega trinaestak godina.
Prema dokumentarnom filmu iz serijala „Karambolage“ na kanalu Arte, francuski kralj Franjo I pozvao je 1518. godine tada već 64-godišnjeg Leonarda da Vinčija u Francusku. Umjetnik je sa sobom ponio nekoliko svojih slika koje je planirao da dorađuje tokom boravka, među njima i portret žene bez obrva, čuvenu Mona Lizu. Tokom boravka u Francuskoj, kralj je otkupio sliku i izložio je u svom dvorcu u Fontenblouu.
Tokom narednih decenija, Mona Liza je promijenila više rezidencija, pa je tako visila u palatama Tilerija, Luvra i Versaja, a jedno vrijeme i u Napoleonovoj spavaćoj sobi. Godine 1802. Napoleon ju je vratio u Luvr, gdje se nalazi i danas.
Iako tada još nije bila planetarno poznata, mnogi Italijani su željeli da se vrati u domovinu. Jedan od njih bio je zanatlija Vincenzo Peruggia, koji ju je 1911. godine ukrao i dvije godine držao sakrivenu u koferu, prije nego što je uhvaćen u pokušaju da je proda u Firenci. Kasnije je izjavio da je njegov cilj bio da Mona Lizu vrati Italiji.
Italija i dalje želi da se slika vrati
Iako je poznato kako je Mona Liza dospjela u Francusku, pitanje njenog povratka povremeno se ponovo otvara, naročito među italijanskim političarima populističke orijentacije. Povodom 500. godišnjice smrti Leonarda da Vinčija, Francuska je planirala veliku izložbu njegovih djela, u saradnji sa italijanskim Ministarstvom kulture. Sporazum potpisan 2017. godine predviđao je razmjenu važnih umjetnina, ali je u Italiji izazvao otpor.
Najglasnija među kritičarima bila je tadašnja državna sekretarka za kulturu Lucija Borgonconi, koja je smatrala da bi Italija time prihvatila kulturnu podređenost. Posebno ju je razljutilo što bi skoro sva značajna Leonardova djela, uključujući Mona Lizu, bila izložena u Francuskoj. Zbog protesta je došlo do kašnjenja u realizaciji dogovora, ali su pozajmice na kraju ipak ostvarene.
Italijanska slika koja je postala francuska
Vrlo je malo vjerovatno da će se Mona Liza ikada vratiti u Italiju. Leonardo da Vinči ju je sam donio u Francusku i prodao je kralju, čime je postala dio francuske kraljevske kolekcije, a kasnije i državne kulturne baštine.
Danas je prema francuskom zakonu Mona Liza proglašena neotuđivim nacionalnim kulturnim dobrom, što znači da se ne može prodati, pokloniti niti iznajmiti. Osim toga, činjenica da je njen autor bio Italijan ne daje Italiji nikakvo pravno pravo na vlasništvo nad slikom. Mona Liza, iako naslikana u Italiji, ostaje simbol francuske umjetnosti i jedno od najpoznatijih lica svjetske kulture.
Izvor: www.travelbook.de
