Izvor fotografije: Shutterstock.com
Na UN Konferenciji o okeanima 2025. godine, održanoj u Francuskoj, premijer Tuvalua Feleti Teo pozvao je na izradu međunarodnog sporazuma o porastu nivoa mora koji bi garantovao pravni kontinuitet državnosti, državljanstva i morskih granica za zemlje pogođene klimatskim promjenama.
Tuvalu, pacifička država s najvišom tačkom na svega 4,6 metara nadmorske visine, mogla bi biti potopljena do kraja vijeka – čak 95% teritorije već sad je izloženo plavljenju za vrijeme plime. Tuvalu je već preduzeo korake: u novembru 2023. potpisao je Falepili sporazum s Australijom, koji garantuje očuvanje državnosti i prava građana čak i ako ostrvo postane nenastanjivo. Takođe, planira da se digitalno preseli u metaverzum – očuvajući kulturu i identitet u virtuelnom prostoru.
Ovakve mjere možda djeluju kao kraj, ali su i poziv na buđenje. Pokazuju da je riječ o stvarnosti, ne hipotetici. I dok se Tuvalu priprema za najgore, poziva svijet da reaguje.
Tuvalu nije jedini – ugrožene su i države poput Maldiva, Kiribatija i Maršalskih Ostrva, kao i brojne članice SIDS-a (male ostrvske zemlje u razvoju), čija je zajednička populacija oko 65 miliona. Neke teritorije su već nestale – Solomonima su potonula najmanje četiri nenaseljena ostrva, dok su druge izgubile veći dio kopna.
Međunarodni sporazum bi osigurao:
Pravo na državljanstvo i nakon fizičkog nestanka države
Priznavanje kontinuiteta morskih granica, iako ostrva nestanu
Zaštitu prirodnih resursa od strane trećih zemalja
Pravo na preseljenje bez gubitka statusa ili identiteta
U idealnom svijetu, spriječili bismo porast nivoa mora. No dok se to ne desi, Tuvalu nas poziva da pravno i politički osiguramo egzistenciju najugroženijih.
Vrijeme je da Falepili model preraste u globalni sporazum.
Izvor:
