Izvor fotografije: Shutterstock.com
Svjetski pomorski univerzitet (WMU) učestvovao je u najnovijem istraživanju koje je otkrilo da biološka pumpa ugljenika (BCP) svake godine zarobi približno 2,8 milijardi tona ugljenika – što je ekvivalentno sa oko 10 milijardi tona ugljen-dioksida – zaključavajući ga u okeanu na najmanje 50 godina.
Radi poređenja, globalne emisije CO₂ iz fosilnih goriva iznosile su 36,6 milijardi tona u 2023. godini, prema podacima Globalnog budžeta ugljenika. Istraživači procjenjuju da je vrijednost usluge koju pruža ovaj prirodni ekosistem oko 545 milijardi dolara godišnje u međunarodnim vodama i 383 milijarde dolara godišnje unutar isključivih ekonomskih zona (EEZ) država, dok se ukupna vrijednost ove usluge do 2030. godine može popeti na više od 2,2 biliona dolara.
BCP se može zamisliti kao podvodni grad u kojem fitoplankton, zooplankton i ribe djeluju zajedno kako bi izvukli CO₂ iz atmosfere i smjestili ga u okean. Fitoplankton ne samo da apsorbuje ugljen-dioksid, već ga pretvara u hranu za druge morske organizme. Ovi organizmi, kada uginu, tonu prema morskom dnu i tako dugoročno pohranjuju ugljenik.
Ovaj prirodni proces ima ključnu ulogu u regulaciji klime na Zemlji jer ugljenik „zaključava“ u okeanu i time usporava njegov povratak u atmosferu, gdje bi dodatno pojačao efekat staklene bašte i zagrijavanje planete.
Studija takođe naglašava da mnoge male ostrvske države, kao što su Mikronezija i Kiribati, posjeduju značajne rezerve okeanskog ugljenika unutar svojih EEZ zona i mogu igrati ključnu ulogu u očuvanju ove vitalne funkcije za globalnu klimatsku stabilnost.
Autori studije pozivaju na jače politike očuvanja, finansijske podsticaje za zemlje sa nižim prihodima, i jaču međunarodnu saradnju radi zaštite ovog važnog prirodnog skladišta ugljenika. Takvi koraci mogu pomoći državama da ispune svoje obaveze iz novog Globalnog okvira za biodiverzitet, koji zahtijeva da se 30% svjetskih okeana i obala efektivno zaštiti u okviru morskih zaštićenih područja, dok se ostatak mora održivo koristi u korist biodiverziteta.
Procjena ekosistemskih usluga – ekoloških, klimatskih i ekonomskih koristi – od suštinske je važnosti za upravljanje prirodnim resursima i za donošenje informisanih političkih odluka. Oštećenje prirode ima svoju cijenu, a njena zaštita zahtijeva i finansijska sredstva i sveobuhvatan pristup, izjavio je glavni autor studije Fabio Berzaghi, viši istraživač WMU-a, dodajući da bi period pohrane ugljenika trebalo jasno i naučno precizno definisati kako bi se obezbijedila transparentnost i povjerenje u projekte sekvestracije ugljenika.
Profesorica Mary Wisz iz WMU-a, suautorka studije, istakla je da život u okeanu igra ključnu ulogu u procesu skladištenja ugljenika koji bi se, bez biološke aktivnosti, vratio u atmosferu i zadržavao toplotu. Bez života u okeanu, atmosferski nivoi CO₂ bili bi za oko 50% viši nego danas. Međutim, upozorila je da se ugljenik ne skladišti ravnomjerno – u nekim područjima ostaje u okeanu vijekovima, dok se u drugim vraća u atmosferu za nekoliko godina, u zavisnosti od okeanskih struja.
Države mogu zaštititi BCP unutar svojih teritorijalnih voda kroz morska zaštićena područja, prostorno planiranje mora i procjene uticaja na životnu sredinu, rekla je profesorica Wisz. Dodala je da se zaštita BCP-a u međunarodnim vodama može dodatno podržati ratifikacijom Sporazuma o biodiverzitetu van nacionalne jurisdikcije, koji prepoznaje značaj očuvanja biogeokemijskih ciklusa, uključujući biološku pumpu ugljenika i njen doprinos smanjenju emisija.
Pored WMU-a, u ovom međunarodnom istraživačkom timu učestvovali su i naučnici iz Francuske (IRD), Tehničkog univerziteta Danske (DTU), Istraživačkog instituta Gulf of Maine iz SAD-a i organizacije Blue Green Future.
Ovi nalazi očekuju se da će imati uticaj na međunarodne pregovore o klimatskom finansiranju i na političke rasprave na predstojećim COP samitima o klimi i biodiverzitetu, potvrđujući ključnu ulogu okeana u ublažavanju klimatskih promjena.
Istraživanje je finansirano iz projekta OceanICU u okviru programa Horizon Europe (ugovor broj 101083922), koji ima za cilj bolje razumijevanje kruženja ugljenika u okeanskom ekosistemu.
Izvor: safety4sea.com
